لباس سنتی زنان بلوچ

تاریخ بشری گواه آن است که انسان همواره لباس می پوشیده  و به مرور زمان تنوع بیشتری بخشیده است به طوری که در حال حاضر، لباس و وسایل تولید آن، به قدری توسعه یافته است که با گذشته قابل قیاس نیست،هرچند برخی از جمبه های فرعی لباس به شکلی نا مطلوب و زننده رواج یافته است که متاسفنه فلسفه اصلی لباس و پوشش را  تحت الشعاع خویش قرار داده است.بشر در گذشته های دور لباس را وسیله ای برای پوشش  و حفظ خویش به کار میبرده است، اما اندک اندک با تنوع وسایل و روابط اجتماعی لباس شکل زینتی به خود گرفت و بیش از پیش مورد توجه واقع شد. به طور کلی لباس در طول تارخ بشری روند روبه تغییری و از نظر کمیت و شکل ظاهری طی نموده است اما متاسفانه زر و زیور در خصوص لباس انسان از هدف و فلسفه واقعی پوشش،دور مانده و از این نعمت الهی آن گونه که باید و شاید استفاده نکرده است. زنان سرزمین بلوچ دارای سوزن دوزی غنی و اصیل می باشند که در طی دوره های متوالی در خورتغییر و تحول چه از نظر نوع دوخت و چه از نظر لباس قرار گرفته است زنان بلوچ با ذوق و سلیقه خاصی برای دوخت این سوزن دوزی های زیبا با نقش های هندسی وقت می گذراند که این سوزن دوزی ها پیرو یک سبک مرتب با رعایت در ترتیب قرار گرفتند این نقوش کنار هم یک اثر هنری زیبا خلق می شود.

اما هنر زنان بلوچ این مرز و بوم تنها به اینجا خلاصه نمی شود و هر روز به این تاریخچه اصیل هنریاثری جدید اضافه می شود. آری این گونه اند زنان سرزمین من که با حداقل امکانات  با در دست داشتن چند تکه نخ رنگی و پارچه ای یک تابلوی نقاشی فوق العاده خلق میکنند لباس سنتی زنان بلوچ در مناطق مکران و سرحد بلوچستان دارای تفاوت هایی می باشد که با دیدن تفاوت سوزن دوزی ها می توان زنان سرحد زا از مکران تشخیص داد. زنان سرحد سوزن دوزی های خود را بر روی تکه های پارچه ای مشکی پیاده میکنند که به این حالت دوخته میش شود ابتدا با کشیدن تار و پود پارچه نقش های سوزن دوزی خود را بر روی این تکه پارچه ها طرح میکنند و سپس با سوزن و نخ های خوش رنگ در جنس های مختلف ابریشمی،نخی،پلاستیکی و... جای این طرح ها را پر میکنند این سوزن دوزی های که با آن- زی آستین- گفته می شود را به پارچه های خود وصل میکنند خود لباس بلوچی دارای مدل می باشد که امروزه در کنار مدل های سنتی مدل های دیگری چون عربی، هندی و... آمده است که جوان پسند می باشد و در مورد علاقه قشر جوان دختران بلوچ قرار گرفته است تا این جا به برسی لباس زنان سرحد پراداختیم و اکنون در مورد لباس زنان مکران : این زنان برای تهیه لباس خود  ابتدا با زدن نقوش بر روی پارچه ی اصلی  که بیشتر پارچه های ساده را انتخاب می کنند تا بتوانند سوزن دوزی را به راحتی با توجه به نقوش زده شده(این نقوش که با مهر و رنگ روی پارچه زده می شود که در اصطلاح به آن طپه گفت می شود) و آینه ها را با اشکال هندسی چون مربع،دایره،مثلث در اندازه های متنوع با مهارت های خاصی می دوزند شمال و جنوب خاک سرزمین من ززنان و دخترانی دارد که نیازی به طراح لباس،الگوی لباس، شوی لباس ندارن و این خود یک هنر خود جوش می باشد چرا که دختر بچه های بلوچ از سنین کم شروع به دوخت این سوزن دوزی ها میکنند امکاناتی آموزشی خاصی ندارند و تنا با نگاه کردن از نر سوزن دوزی زنان بلوچ اولین جرقه دوختن برای آنها روسن می شود و با دوختن سوزن دوزی برای عروسک های خود اولین و به یاد ماندنی ترین دخت خود را برجای میگذارند.

اما متاسفانه امروزه مشاهده می شود بعضی از زنان سرزمین من برای یک تهیه یک دست لباس میلیون ها هزینه میکنند هزینه ای که میتوانست به درستی و درجایی مناسب استفاده شود و برای یک دست لباس هدر نمی رفت هزینه ای که می توانست برای افرادی که در همین مرز و بوم زخمی از زخم هایشان را مداوا کند نمیشد گفت کسانی که استطاعت مالی بالایی دارند نباید لباس های مورد علاقه خود را بپوشند ولی کمی به عقب بر میگردیم به زمانی که نور چشم پیامبر(ص) حضرت فاطمه(رض) بانوی زنان دو عالم چه لباس ساده ای بر تن داشت و همچنین لباس عرفانی پرهیزگاری زینت ایشان بود می توان با سوزن دوزی ها بهترین نقش ها را آفرید و آن را با پارچه های با هزینه مناسب وصل کرد و یک لباس زیبا در شان یک زن بلوچ مسلمان به وجود آورد و از اسراف دوری کرد.

سکه دوزی

سکه دوزی یکی از هنرهای دستی زنان بلوچ استکه عموماخانواده های بلوچ از آن در تزیین روی رختخواب یازینت گردن شتر در موقع عروسی استفاده میکنندواغلب جهت زینت اتاق نیز به دیوار می آویزند.

هنر سک دوزی در بلوچستان مانند سوزن دوزی دارای سابقه طولانی است وتقریبا در تمامیمناطق روستایی استان رایج می باشد وتولید وعرضه آنجنبه ی محلی دارد واگر دادوستدی دراین خصوص صورت بگیرد بیشتر دربین خود اهالی است .مرغوبیت محصولات به مواد اولیه مرغوب آن بستگی دارد.مهمترین موادی که در ساختمحصولات سکه دوزی شده بکار می رود .عبارتنداز:پارچه هایی که دارای برق وجلا میباشند مانند جرسه ،دکمه،آینه ،پولک،خرمهره وامثال آن.

دلاور بلوچ{بم پشتی}ایرانی جان بر سر راه عشق گذاشت.

«یارمحمد درزاده» دلاور بسیجی بلوچ ایرانی با نثار جان شیرین در راه عشق به نظام اسلامی و پاسداری از کیان میهن به مدعیان دروغین دفاع از حقوق اقوام ایرانی و اقلیت های مذهبی ثابت کرد که قوم بلوچ آرامش و آسایش خود را در مشارکت جمعی یاران میهن می جوید و بر القائات دشمنان ارزشی نمی نهد.

فروشندگان بنزین در بلوچستان

زندگی در بم‌پشت

 

در پی نظریه پردازیهای گوناگون در مورد بلوچ ها دو افسانه بیشتر مشهور بوده است. یکی اینکه ،،بلوچ،، نسبا از اولاد حضرت ،،حمزه،، (ره) است. دیگر اینکه ،،بلوچ،، اصلا عرب بود و پس از شهادت سیدنا امام ،،حسین،، (ره) از حلب به بلوچستان مهاجرت کرده است.

از سلسله مقالاتی که من ترتیب داده بودم ، بحمدالله این واقعیت مثل روز ، روشن گردید که بلوچ هزاران سال قبل از حضرت حمزه (ره) وجود داشته است و با اسکندر مقدونی و دیگر قدرتهای بزرگ پیکار کرده است. آنانکه به این خوش باوری مبتلا بودند که ،،بلوچ،، از نسل حضرت حمزه (ره)، اکنون چنین می گویند که بلوچ از نظر شجاعت و دارا بودن جذبه جهاد ، بطور معنوی از اولاد حضرت حمزه بشمار می رود، ن نسلا.

در مقاله های ما الحمدولله این موضوع هم در پرتو دلایل بدیهی ثابت شده است که بلوچ به عنوان مسافر تازه وارد عرب از ،،حلب،، به ،،بلوچستان،، نیامده ، بلکه او ساکن اصلی بلوچستان بود که پس از فتح ایران ، بعضی قبایل از آنان در زمان ،،فاروق اعظم،، (ره) به موجب معاهده ای به بصره منتقل شدند و سپس در زمان حضرت ،،معاویه،، (ره) بنا به نیازهای جنگی برای حراست از مرزها به شام و انطاکیه انتقال یافتند.

سیرکان

یکی از شاعران شهرستان سراوان می باشد که در نیمه ی دوم قرن دوازدهم هجری قمری در خانواده ای متوسط دربخش بم پشت روستای مورتی دیده به جهان گشود .پدرش میر عثمان بود که یکی از بزرگان طایفه دررازهی بودوملانورمحمد مادرش را در طفولیت ازمادرش را از دست داد تربیت اش راعمه اش بر عهده می گیرد وی از دوران کودکی به شعر گفتن پرداخته است که برخی از اشعار نسل به نسل سینه به سینه منتقل شده و می شود که متاسفانه دیوان مکتوب این شاعر در زمان جنگ های داخلی و بیرونی مفقود شده است.درزمان حکومت ناصر الدین شاه قاجار که به منطقه حمله می کند ملا نور محمد به همراه تعداد دیگری از مردم بخش بم پشت به مند پاکستان جلای وطن می شود ودر آن جا دوستان شاعر دیگری همانند ملا پازل ،قاسم وبوهیر آشنا میگردد که این افراد کسانی هستند که بعنوان ستارگان پر فروغ آسمان ادب زبان بلوچی و بلوچستان از آنان یاد می شود.   

منطقه بم پشت در منتهی الیه جنوب شرقی کشور پهناورمان ، ایران قرار دارد . منطقه ای با وسعت تقریبی هشت هزار کلیومتر مربع و جمعیت بالغ بر 32000 نفر ( طبق سر شماری 1390) و بالغ بر هشتاد پارچه آبادی و روستا ، که دارای  سه دهستان  کشتگان، کوهک و اسفندک می باشد . مرکز بخش شهرسیرکان واقع در فاصله 98 کیلومتری از مرکز شهرستان می باشد .این بخش دارای 180 کیلومتر مرز  مشترک با کشور پاکستان  است.
مردم این منطقه عمدتا به کار  دامداری و کشاورزی  مشغولند . این مردم  در پاسداری از مرزهای میهن اسلامی کارنامه ای درخشان دارند.مبارزات آنها در برابر روباه پیر استعمار ، انگلستان ، امروزه بخش عظیمی از لالایی های زنان بم پشت به شمار می رود .
   طوایف  درازهی ،بلوچ زهی ،سیدزاده ،چاکری و آسکانی از مهمترین طوایف  این منطقه به شمار می روند  .
این منطقه از جمله مناطق کوهستانی شهرستان سراوان به شمار می رود که معروفترین قله ی آن کوه بم پشت است که قریب 2000 متر ارتفاع دارد .
پراکندگی جمعیت و دور بودن روستا ها از یکدیگر یکی از مهمترین چالشهای جغرافیایی منطقه است .

1.تپه مهتاب خزانه  2.آرامگاه ملک شمس الدین صفاری 3.آرامگاه خواجه سید منصور پیرآبادی [پیر آباد] 4.آرامگاه درویش غوث ولی نبی بخش[دهک] 5.سید غلام حسین صاحب 6.آرامگاه درویش خواجه عطا محمد [کشتگان] 7.آرامگاه سید شیخ حسین جان صاحب[گروکان] 8.آرامگاه سید خواجه محمد کریم صاحب[قلعه ماشکید] 9.آرامگاه سیدخواجه روح الامین صاحب[قلعه ماشکید] 10.قلعه مورتی بالا وپایین 11.قلعه کشتگان 12.قلعه آسکان 13.سنگ نگاره هکمّی                                                                                                                       روستا های بخش بم پشت                                                                               

خرما یکی از نعمت ها و میوه های الهی است که در ادیان گذشته ونزد اقوام وملل مختلف از جایگاه خاصی بر خوردار بوده است به طوری که گفته می شود سومری ها که چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح می زیسته اند در منطقه بین النهرین با خرما به عنوان یک کالای تجاری داد وستت می کردند در قانون حمورای از پادشاهان سلسله بابلی هفت ماده از این قانون به درخت خرما اختصاص داده شده است،به طوری که برای افرادی که درختان خرما را قطع می کردند جرایمی در نظر گرفته بودند. درخت خرما در نزد بلوچ به درخت زندگی شهرت دارد و آن را همچون فرزند دوست می دارند و می گویند [مچ وبچ ] یعنی نخل وفرزند.                                                               

بخش بم پشت یکی از بخش‌های شهرستان سراوان در استان سیستان و بلوچستان ایران است .

تقسیمات کشوری

بم پشت

بم پشت ای سرزمین خوبی ها بم پشت ای سرزمین بادها ویادهاقدر تورا می دانیم  وبه بم پشتی بودن خود می بالیم.

به ادامه مطلب مراجعه شود

بم پشت بی مثال

بیا بم پشت برعشقت بنازم                                              زتومن نعره ای از دل بسازم

بیا بم پشت که چون تو هیچ کجا نیست                             که سویت من چون بادپایی بتازم

بیا که وصف بی مانندت گویم                                          بیا که هرچه خوبیست در تو جویم

ایا بم پشت که چون تو هیچ کجانیست                             بیا بم پشت که رویت را ببویم

بیا شاعر بزن تکیه به قرآن                                           به عشق تو فدا شد تک به تک جان

زصاحب جان گرفته تاکه نورجان                                   که وقتی بود در زندان کرمان

بریدند وی زبانش از ته حلق                                      که نابود باد الهی دولت ارگ

بشد خاموش چراغی از چراغ شعر                             که نبود از بود از عالم شرق

بشد دستگیر باوی میر بی بگر                                    که داشت او واقعا هیبت ببر

گرفتند میر ما میر دین محمد                                      که نخورده برتنش تا حالا یک گبر

براهیم ما بود زنده که هستی مردی بخشنده      ابراهیم جان تو زنده باشی توهمی جاودان

 که بم پشت را چه گویم که جهان نیز کم دارد    براهیم جان راخدایا کن همیشه زنده ی زنده

رفتن بی رسیدن آخر بی وصال است                  تا قدرش را ندانی شعر تو بی جمال است

بلبل صد ار بگویی شعرت معنا ندارد                   بم پشت به نوبه ی خود جایی بی مثال است

شاعر:نادرآسکانی

باهمکاری:کاظم دررازهی

مورتی

اگر جوید کسی دربخش  بم پشت                                       که زیبایی شمارد با دست وانگشت

وزان شهری که است حامی به                                         به داده است مورتی دست وسلامی

وزان شهری که اوهست خرما                                         نیاید برای او همی گرما وسرما

آن شهری که هست زیبا                                                 که باید داشته باشد نخل وخرما

بدون مورتی بم پشت را نیست ارزش                                 درون مورتی هم علم است وورزش

خوشا مورتی و رودروانش                                            وزان دیگر درختان جوانش

خوشا مورتی وکوهان بلندش                                          وزان جویباران همچون سمندش

ایا یاران شما بخشنده بودید                                            برای مورتی چرخ دنده بودید

کجا رفتید شما دوستان عزیز                                         بدون شما هست مورتی مریض

وزان شاه درختان زیبا                                                که هستند نخلان دل فریبا

وزان مزرعه های گندم طلایی                                      صدا می آیدمرادجان کجایی؟

شاعر :راشد مرادزهی

باهمکاری :کاظم دررازهی

بم پشت

بم پشت ای سرزمین خوبی ها بم پشت ای سرزمین بادها ویادهاقدر تورا می دانیم  وبه بم پشتی بودن خود می بالیم.

منطقه بم پشت در منتهی الیه جنوب شرقی کشور پهناورمان ، ایران قرار دارد . منطقه ای با وسعت تقریبی هشت هزار کلیومتر مربع و جمعیت بالغ بر 32000 نفر ( طبق سر شماری 1390) و بالغ بر هشتاد پارچه آبادی و روستا ، که دارای  سه دهستان  کشتگان، کوهک و اسفندک می باشد . مرکز بخش شهرسیرکان واقع در فاصله 98 کیلومتری از مرکز شهرستان می باشد .این بخش دارای 180 کیلومتر مرز  مشترک با کشور پاکستان  است.
مردم این منطقه عمدتا به کار  دامداری و کشاورزی  مشغولند . این مردم  در پاسداری از مرزهای میهن اسلامی کارنامه ای درخشان دارند.مبارزات آنها در برابر روباه پیر استعمار ، انگلستان ، امروزه بخش عظیمی از لالایی های زنان بم پشت به شمار می رود .
   طوایف  درازهی ،بلوچ زهی ،سیدزاده ،چاکری و آسکانی از مهمترین طوایف  این منطقه به شمار می روند  .
این منطقه از جمله مناطق کوهستانی شهرستان سراوان به شمار می رود که معروفترین قله ی آن کوه بم پشت است که قریب 2000 متر ارتفاع دارد .
پراکندگی جمعیت و دور بودن روستا ها از یکدیگر یکی از مهمترین چالشهای جغرافیایی منطقه است .